قلب تپنده هنر و ادبیات نمایشی در ایران و پناهگاه امن هنرمندان و هنردوستان، در تقاطع خیابانهای ولیعصر و انقلاب در تهران قرار گرفته است. بنایی باشکوه که بیش از پنج دهه میزبان تئاتریها و نمایشهای مختلف بوده و آن را به نام تئاتر شهر تهران میشناسیم.
معماری برجسته این بنای تاریخی تلفیقی از عناصر چند سبک معماری مختلف است که با نهایت دقت و ظرافت کنار هم قرار گرفتهاند. این عناصر در کنار هم بنایی مدور را به وجود آورده که شکل ظاهریاش شبیه تئاترهای یونان، ستونهای متقارن آن مانند تختجمشید و تزیینات بنا از معماری سنتی ایرانی الهام گرفته شده است. همین ویژگیها باعث شده تا این مرکز فرهنگی در بین جاهای دیدنی تهران بسیار محبوب باشد.
تئاتر شهر در بین شلوغی و ترافیک تهران قرار گرفته و نه تنها محلی برای اجرای نمایش و تئاتر، بلکه فضایی برای ترویج هنر، تبادل اندیشه و گردهمایی علاقهمندان به هنر است. برجستهترین بازیگران و کارگردانان ایران حداقل یکبار در سالنهای نمایش تئاتر شهر اجرا داشتهاند؛ بازیگرانی مثل سوسن تسلیمی، آتیلا پسیانی، داریوش فرهنگ، داریوش ارجمند، صابر ابر، فرهاد آئیش، ویشکا آسایش، شهره آغداشلو و صدها نام دیگر که این لیست را بیانتها میکنند.
برای آشنایی بیشتر با این مرکز فرهنگی با مجله گردشگری علیبابا همراه باشید.
تئاتر شهر کجاست؟
تهران، خیابان ولیعصر، تقاطع خیابانهای ولیعصر و انقلاب، چهارراه ولیعصر، پارک دانشجو
راحتترین مسیر برای رسیدن به تئاتر شهر کدام است؟
راحتترین از مسیر خیابان ولیعصر و یا خیابان انقلاب است.
برای بازدید از تئاتر شهر باید ورودی پرداخت کرد؟
خیر، برای تماشای نمایشها باید بلیط تهیه کنید.
جاهای دیدنی نزدیک تئاتر شهر کدام است؟
تئاتر شهر کجاست؟
آدرس تئاتر شهر: تهران، تقاطع خیابانهای ولیعصر و انقلاب (چهارراه ولیعصر) ، پارک دانشجو
در واقع تئاتر شهر در مرکز تهران و در تلاقی دو خیابان اصلی و مهم ولیعصر و انقلاب قرار دارد. چه از سمت خیابان انقلاب بیایید، چه از سمت خیابان ولیعصر، در چهارراه ولیعصر بنای باشکوه تئاتر شهر را میبینید.
لوکیشن تئاتر شهر روی گوگل مپ
مسیر دسترسی به تئاتر شهر
تئاتر شهر در قلب شهر تهران و در یکی از شلوغترین و پررفتوآمدترین چهارراههای تهران قرار دارد. از این رو میتوانید از انواع وسایل حملونقل عمومی برای رسیدن به سالن تئاتر استفاده کنید.
مترو: اگر میخواهید با استفاده از مترو به این مرکز بروید، کافیست خودتان را به خط ۳ (خط قائم – آزادگان) یا خط ۴ (خط کلاهدوز- علامه جعفری) متروی تهران برسانید و در ایستگاه تئاتر شهر پیاده شوید. برای دسترسی مستقیم به تئاتر شهر از خروجی اول استفاده کنید که مستقیما جلوی بنا قرار دارد.
بیآرتی: فرقی ندارد در شمال تهران باشید یا جنوب، در غرب تهران باشید یا در شرق، خطوط بیآرتی متعددی در چهارراه ولیعصر توقف میکنند. میتوانید با استفاده از خط چهارراه تهرانپارس – میدان آزادی یا خط میدان راهآهن – تجریش به تئاتر شهر تهران برسید.
این اتوبوسها در بیشتر مسیر، خط ویژه خود را دارند و علاوه بر هزینه بسیار کم، بدون ترافیک و خیلی سریع شما را به مقصد میرسانند. فقط توجه کنید برای استفاده از اتوبوسهای بیآرتی حتما باید کارت بلیط مترو و اتوبوس داشته باشید.
تاکسی: در نقاط مختلف شهر تهران، تاکسیهای خطی متعددی وجود دارند که از تئاتر شهر و چهارراه ولیعصر میگذرند.
خودروی شخصی: خیلی پیشنهاد نمیکنیم که با خودروی شخصی خودتان به این جاذبه دیدنی تهران بروید. همانطور که قبلاً هم گفتیم تئاتر شهر در مرکز تهران قرار دارد و یکی از شلوغترین و پرترافیکترین نقاط تهران در تمام ساعات شبانهروز است.
مخصوصا که این منطقه در طرح ترافیک هم قرار دارد و برای تردد با خودروی شخصی محدودیتهایی خواهید داشت. بنابراین پیشنهاد میکنیم که برای رسیدن به چهارراه ولیعصر از خودروی شخصی استفاده نکنید.
بهترین زمان بازدید از تئاتر شهر
تئاتر شهر علاوه بر اینکه خودش یکی از مراکز مهم فرهنگی و هنری در تهران است، در نقطه تلاقی دو خیابان اصلی و پرتردد تهران و در میان مراکز خرید متعددی قرار دارد. همچنین دفاتر اداری زیادی در این محدوده وجود دارد. از این رو خیلی کم پیش میآید که ما تئاتر شهر را خلوت ببینیم.
در ساعات خاصی از روز مثل اول صبح و بعدازظهر که زمان رفتوآمد کارمندان است، تئاتر شهر هم شلوغتر میشود. به همین دلیل میانه روز و شبها زمان مناسبتری برای رفتن به تئاتر زیبای شهر است.
از لحاظ آبوهوایی، تهران تابستانهای گرم و زمستانهای به نسبت سرد و آلوده دارد. به همین خاطر فصل بهار و فصل پاییز هوا بهتر است. همچنین زیبایی خیابانهای اطراف، بهویژه خیابان ولیعصر هم در این فصول بیشتر است و قدم زدن در حوالی این منطقه لذتبخش و خاطرهانگیز خواهد بود.
تاریخچه تئاتر شهر
تئاتر شهر از ابتدا تئاتر شهر نبود؛ هتل و کافهای بود به نام مهمانخانه بلدیه و معروف به کافه شهرداری که در سال ۱۳۱۱ شروع به کار کرد. دلیل این لقب هم این بود که هتل به پیشنهاد شهرداری تهران با بودجه ۱۰۰ هزار تومانی ساخته شده بود.
کافه شهرداری پاتوق امن نویسندگان، شاعران و هنرمندان برجسته ایرانی از جمله جلال آلاحمد و فروغ فرخزاد بود. همچنین فضای باز و سبز اطراف هتل به مکانی برای اجرای نمایش گروههای مختلف مثل سیرک باران تبدیل شده بود. به همین خاطر آخر هفتهها اطراف هتل بلدیه مملو از خانوادههایی بود که برای تماشای اجراهای مختلف سیرک و شعبدهبازی دور هم جمع میشدند.
با گذشت روزها و سالهای متمادی، تعداد گروههای نمایشی، بیشتر و مسیر شکوفایی هنرهای نمایشی هم هموارتر میشد. این شکوفایی و رشد، احساس کمبود فضا برای اجرای نمایشها را ایجاد کرد و فکر ساخت سالن تئاتری بزرگ و مجهز را در سر مسئولان انداخت.
بالاخره در سال ۱۳۴۶ کار طراحی و ساخت تئاتر شهر تهران به دست مهندسان و معماران برجسته ایرانی شروع شد. بعد از پنج سال، سالن اصلی تئاتر آماده بهرهبرداری و در سالهای بعد قسمتهای دیگری مثل سالن چهارسو و تالار شماره دو به آن اضافه شد.
مراسم افتتاحیه هم بسیار باشکوه و کاملا مطابق با هویت تئاتر شهر برگزار شد. افتتاح این سالن با اجرای نمایش باغ آلبالو اثری از آنتون چخوف بود که آربی آوانسیان آن را کارگردانی کرد و بازیگران برجستهای مثل فهیمه راستکار، پرویز پورحسینی، سوسن تسلیمی، داریوش فرهنگ و فریده سپاه منصور در آن ایفای نقش کردند.
مدیریت تئاتر شهر در ابتدا با سازمان جشن هنر شیراز بود؛ ولی بعدها به سازمان رادیو و تلویزیون ملی ایران واگذار شد. در حال حاضر نیز فعالیتها و مدیریت تئاتر شهر زیر نظر وزارت فرهنگ و ارشاد است. امروز تئاتر شهر همچنان میزبان اجراها و نمایشهای باکیفیت از هنرمندان برجسته و پناهگاهی برای هنر و هنرمندان است و به رسالت خود ادامه میدهد.
معماری تئاتر شهر
از دور که به این بنای تاریخی و زیبا نگاه کنید، ساختمانی عظیم، بلند و گرد میبینید که دور تا دورش را ستونهای متقارن گرفتهاند. بیشتر که دقت کنید انگار نمونهاش را جایی دیدهاید؛ مثلاً در بناهای رم و یونان باستان یا تخت جمشید.
بله معماری تئاتر شهر تلفیقی از معماری سنتی ایرانی، ایران باستان، روم و یونان باستان است. شکل دایرهایاش همانند تئاترهای معروف (مثل کولوسئوم در رم) در روم و یونان باستان و ستونهای بنا از ستونهای تخت جمشید الهام گرفته شده است. در تزیینات و نقاشیهای روی دیوار، ستون و بخش داخلی سقف از تزیینات معماری سنتی ایرانی کمک گرفتهاند.
ستونها که خودشان جزو تزیینات و زیباییهای ظاهری بنا محسوب میشوند، در بالای ساختمان با معماری هندسی زاویهدار به هم میرسند و فضایی لوزی شکل و مثلثی شکل به وجود میآورند. این فضاها با کاشیکاریهای رنگی پر شدهاند و روح معماری ایرانی را در تئاتر شهر زنده نگه میدارند.
برج مدوری هم در بالای ساختمان قرار دارد که با الهام از بنای برج طغرل ساخته شده است. قرینهسازی از ویژگیهای برجسته معماری تئاتر شهر است و در سراسر بنا این قرینهسازی را میبینید.
معماری داخل بنا با حالت مدور و پیچوخمهای داخلی، حالتی ایجاد کرده که هرگز برای مخاطب تکراری نمیشود. حتی امکان دارد در مراجعههای مختلف هم در فضای داخلی گم شوید یا نتوانید سالن موردنظرتان را به راحتی پیدا کنید.
تئاتر شهر در حال حاضر پنج سالن اجرای نمایش به نام سالن اصلی، سالن چهارسو، سالن قشقایی (مرکز مطالعات قشقایی)، سالن سایه و کارگاه نمایش دارد. دو سالن کوچکتر به نام تالار کوچک و تالار شماره دو هم وجود دارد که فعلا در دست تعمیر است.
اما چه کسی پلان این بنای زیبا را ترسیم کرده است؟ علی سردار افخمی از شاگردان برجسته استاد هوشنگ سیحون با وام گرفتن از عناصر مختلف معماری در دورههای متفاوت، تئاتر شهر را طراحی کرده است. ساخت بنا از سال ۱۳۴۶ تا سال ۱۳۵۱ طول کشید. به طور کلی زیربنای ساختمان حدود ۵۶۰۰ مترمربع و خود ساختمان حدود ۳۰۰۰ مترمربع مساحت و ۱۵ متر ارتفاع دارد.
بخشهای مختلف تئاتر شهر
تئاتر شهر تهران از بخشهای مختلفی تشکیل شده که هر کدام حالوهوا و امکانات خاص خود را دارند. برای آشنایی بیشتر با قلب تپنده هنر در تهران، هر بخش را به طور مختصر بررسی میکنیم.
– بخش ورودی
ورودی اصلی تئاتر شهر در محوطه وسیع و باز پارک دانشجو قرار دارد و با فضای سبز و درختان احاطه شده است. در محوطه ورودی و پارک دانشجو آثار هنری متعددی به نمایش گذاشته شده تا هنرمندان جوان فرصت دیده شدن داشته باشند.
– تالار اصلی نمایش
تالار اصلی نمایش تئاتر شهر دو طبقه است و گنجایش ۵۷۹ تماشاچی را دارد. این سالن بسیار مجهز است و امکانات زیادی را برای یک اجرای بینقص فراهم میکند. امکاناتی مثل نورپردازی و صداپردازی حرفهای، صحنهگردان الکتریکی، آسانسور دکور، سیستم آویزهای بالا رونده برای دکور، دهانه متحرک صحنه، درهای آکوستیک، پرده طولی و سایر امکانات نمایشی.
– تالار سایه
تالار سایه از آن سالنهای نمایشی است که بعدها به تالارهای تئاتر شهر اضافه شد. این تالار در بهمن سال ۱۳۷۷ همزمان با هفدهمین جشنواره بینالمللی تئاتر فجر افتتاح شد. گنجایش تالار سایه ۱۰۳ نفر است و به خاطر فضای آکوستیک به عنوان استودیو هم مورداستفاده قرار میگیرد.
– تالار قشقایی
تالار سهگوش قشقایی معروف به مرکز مطالعات قشقایی، از دیگر سالنهای اجرای نمایش در تئاتر شهر است. این تالار در ابتدا با هدف اجرای نمایشهای محلی ساخته شد و میتواند ۲۵۰ تماشاچی را در خود جای دهد.
از ویژگیهای جالب این تالار میتوان به سهگوشی آن اشاره کرد. ورودی تالار قشقایی جداست و در ضلع جنوبی مجموعه قرار دارد.
– تالار چهارسو
تالار چهارسو تئاتر شهر از سال ۱۳۵۴ افتتاح شده و صحنه نمایش آن دایرهایشکل است. از امکانات جالب این تالار افزایش ظرفیت آن از ۱۲۰ نفر به ۴۰۰ نفر با جابهجا کردن صندلیهاست. این تالار در طبقه زیرین ساختمان قرار دارد و به همت آربی آوانسیان ساخته شد. این سالن از ابتدا بینقص نبود و طی بازسازیهای مختلف بهتروبهتر شد.
– کارگاه نمایش
کارگاه نمایش یکی از سالنهای اجرای نمایش در تئاتر شهر است و ۵۰ تا ۷۰ نفر ظرفیت دارد. این سالن هم مثل سالنهای دیگر به امکانات ویژه هنرهای نمایش مجهز است. در طول حیات کارگاه نمایش زمانهایی بوده که نمایشی در این سالن اجرا نمیشده است. در عوض از کارگاه نمایش به عنوان محلی برای برگزاری کلاسهای تمرینی و آموزشی و کارگاههای تجربی استفاده میکردند.
– تالار کوچک
تالار کوچک در دست تعمیر و تا اطلاع ثانوی بسته است (تابستان ۱۴۰۳). این تالار گنجایش ۱۲۰ تا ۱۵۰ تماشاچی را دارد و علاوه بر اجرای نمایشهای کوچک، برای جلسات نقد و بررسی و کارگاههای آموزشی هم استفاده میشود.
تالار تجهیزات صوتی و نوری خوبی دارد و چیدمان صندلیها طوری است که همه تماشاچیها زاویه خوبی از نمایش داشته باشند.
– تالار شماره دو
تالار شماره دو امروز به نام تالار مشاهیر شناخته میشود و میزبان برنامههایی مثل نشستهای خبری، بزرگداشت مشاهیر و جلسات نقد و بررسی است. این تالار بین ۷۰ تا ۸۰ نفر ظرفیت دارد و برای اجراهای کوچک از آن استفاده میشود.
فضای کوچک و صمیمی تالار باعث نزدیکی تماشاگران و بازیگران بوده و برای نمایشهایی مناسب است که نیاز به فضای کوچک و تمرکز روی جزییات دارند.
– فضای بیرونی و نمایش خیابانی
فضای بیرونی تئاتر شهر تهران یک فضای عالی برای اجرای نمایش است که بخشی از پارک دانشجو هم محسوب میشود. این فضای بیرونی که متعلق به تئاتر شهر است، به عنوان محلی برای نمایش آثار هنرمندان، گردهمایی، برگزاری نمایشگاه و اجرای نمایشهای خیابانی استفاده میشود.
– کتابخانه تئاتر شهر
کتابخانه تئاتر شهر کتابخانهای تخصصی است که از کتابها و اسناد نمایشی ایران محافظت میکند و آنها را در اختیار هنرمندان و هنردوستان قرار میدهد. این کتابخانه پناهگاه دانشجویان تئاتر و هنرهای نمایشی برای انجام پروژه و تحقیقات دانشگاهی است.
کتابخانه تئاتر شهر از اول بخشی از مجموعه نبود و سال ۱۳۶۶ تاسیس و با تلاشهای منصور خلج، مدرس و محقق تئاتر ساماندهی شد. در این کتابخانه اعضا به کتب و مجلات تخصصی تئاتر کشور، مدارک نمایشی مثل پوستر و بروشور آثار نمایشی اجراشده در تماشاخانهها دسترسی دارند.
امکانات رفاهی تئاتر شهر
تئاتر شهر همه امکانات رفاهی یک مرکز فرهنگی و هنری را دارد؛ از سرویس بهداشتی و فروشگاه کتاب گرفته تا کتابخانه و چند کافه در طبقات مختلف. متاسفانه تئاتر شهر تهران پارکینگ ندارد و پیدا کردن جای پارک نزدیک مجموعه بسیار سخت است.
از آنجا که این تئاتر وسط تهران قرار دارد، اطراف آن در فاصله بسیار کم فضای سبز، انواع کافه و رستوران، غرفههای غذای خیابانی، فستفودهای زنجیرهای، مرکز خرید لباس، مراکز درمانی و مرکز خرید موبایل، لپتاپ و کامپیوتر هم وجود دارد. پس به هر چیزی که احتیاج داشتید، کافی است سر بچرخانید.
جاهای دیدنی نزدیک به تئاتر شهر
اگر به چهارراه ولیعصر رفتید، بد نیست سری هم به این جاهای دیدنی تهران بزنید.
– پردیس سینمایی چارسو
اگر اهل تماشای فیلم و سینما هستید، حتما به پردیس سینمایی چارسو سری بزنید و آخرین فیلمهای در حال اکران را در سالنهای مجهزش تماشا کنید. پردیس سینمایی چارسو ۶ سالن حرفهای سینما با آخرین تکنولوژی صوت و تصویر با ظرفیت ۱۰۰۰ نفر دارد. این پردیس در طبقه هفتم بازار موبایل چارسو واقع شده است.
از بین این ۶ سالن، سالن شماره یک از همه بزرگتر و مناسب برگزاری کنسرت و همایش است. پردیس سینمایی چارسو امکاناتی مثل پارکینگ، کافیشاپ، فودکورت، سرویس بهداشتی و نمازخانه دارد.
فاصله تئاتر شهر تا پردیس سینمایی چارسو حدود ۱.۵ کیلومتر (۵ دقیقه با ماشین) است.
– تالار وحدت
تالار وحدت یکی دیگر از شاهرگهای هنر ایران و یکی از بزرگترین تالارهای اپرای موسیقی و تئاتر ایران است. تالار وحدت از سال ۱۳۴۶ فعالیت میکند و خاطرات زیادی از روزهای گذشته تئاتر و موسیقی ایران در دل خود دارد.
امروز هم تالار وحدت از شاخصترین برنامهها و اجراهای هنری میزبانی میکند. اجرای گروههای موسیقی معاصر، مدرن، تلفیقی، سنتی، رسیتالهای پیانو، ویولن، فلوت، گیتار کلاسیک، کر فیلارمونیک و کنسرت همنوازان از برنامههایی است که در این سالن اجرا شدهاند.
فاصله تئاتر شهر تا تالار وحدت حدود ۱ کیلومتر (۳ دقیقه با ماشین) است.
– کاخ مرمر
کاخ مرمر یکی از زیباترین کاخموزههای مرکز شهر تهران است که از دوره اول پهلوی به جا مانده و با نام موزه هنر تهران هم شناخته میشود. تزیینات داخل کاخ آنقدر زیبا و دیدنی است که چشمتان را بیشتر از آثار خود موزه مشغول خود میکند.
معماران این بنا با استفاده از عناصر معماری ایرانی مثل آینهکاری، خاتمکاری، گچکاری و نقاشی برجسته، روح هنر ایرانی را در کالبد این بنا دمیدهاند. کاخ مرمر ۱۳ تالار مختلف دارد که هر کدام به موضوعی خاص اختصاص یافته، برای مثال تالار آیینه یکی از زیباترین و خیرهکنندهترین تالارهای آیینه در ایران است.
نکته مهم برای بازدید از کاخ مرمر این است که بلیط بازدید را باید از قبل از سایت موسسه فرهنگی موزههای بنیاد مستضعفان رزرو کنید و مطابق با قوانین، ورود تلفن همراه و دوربین عکاسی به داخل موزه ممنوع است.
فاصله تئاتر شهر تا کاخ مرمر حدود ۴.۵ کیلومتر (۱۰ دقیقه با ماشین) است.
– موزه جواهرات ملی
موزه جواهرات ملی جایی است که نفیسترین جواهرات و آثار ارزشمند مربوط به امپراتوران و پادشاهان گذشته نگهداری میشود. از جمله اشیا قیمتی باید به عصا، جواهرات، انواع تاج و نیمتاج، تفنگ، سپر، خنجر، ساعت، انفیهدان و زیورآلات اشاره کنیم.
کره جواهرنشان متعلق به ناصرالدین شاه، تاج پهلوی متعلق به رضا شاه و محمدرضا شاه پهلوی، تاج کیانی متعلق به فتحعلی شاه و الماس دریای نور از معروفترین آثار موزه جواهرات ملی است. ورود به موزه جواهرات ملی تحت تدابیر امنیتی انجام میشود و همراه داشتن دوربین و تلفن همراه در موزه ممنوع است.
فاصله تئاتر شهر تا موزه جواهرات ملی حدود ۳ کیلومتر (۶ دقیقه با ماشین) است.
– سالن تئاتر شهرزاد
سالن تئاتر شهرزاد از میزبانان تازهوارد به دنیای هنرهای نمایشی است و از سال ۱۳۹۶ فعالیت میکند. پردیس تئاتر شهرزاد تنها سالن تئاتر خصوصی کشور و متعلق به شهرزاد جعفری است. این پردیس ۵ سالن تخصصی تئاتر با امکانات کامل دارد و میزبان اجرای هنرمندان و نگاه هنردوستان است.
فاصله تئاتر شهر تا سالن تئاتر شهرزاد حدود ۱.۵ کیلومتر (۴ دقیقه با ماشین) است.
توصیههایی برای بازدید از تئاتر شهر
برای داشتن یک بازدید خاطرهانگیز از تئاتر شهر تهران، به توصیههای زیر توجه کنید:
- بهتر است برای رفتن به تئاتر شهر از وسایل نقلیه عمومی استفاده کنید، به علت اینکه در مرکز شهر تهران و در منطقهای پرترافیک قرار دارد.
- اگر قصد دارید با خودروی شخصی خود به تئاتر شهر بروید، در جریان باشید که این منطقه در محدوده طرح ترافیک قرار دارد و لازم است مجوز ورود به طرح ترافیک را از قبل بخرید.
- حتما سایتهای فروش بلیط تئاتر را چک کنید تا از بین نمایشهای در حال اجرا، تئاتر موردنظرتان را انتخاب و بلیط خود را از قبل رزرو کنید.
<علی بابا / منبع